Sava Sekulić (1902 – 1989)
Sava Sekulić , slikar, svetski klasik marginalne umetnosti.
Rođen je u Bilišanima u Dalmatinskoj Zagori, kod Obrovca kao Srbin u Hrvatskoj. Nikada nije pohađao nikakve škole. Otac ga je naučio da čita i piše. Počinje da slika tridesetih godina, paralelno sa pisanjem pesama, da bi bliže odredio svoju poeziju. Od 1943. godine radi kao zidar. Slikanjem se aktivnije bavi po odlasku u penziju, počev od 1962. Jedan je od najvećih srpskih slikara. Umro je 1989. u Beogradu.
Sekulić pripada grupi ”rubnih” umetnika, samotnih, bizarnih i asocijalnih ljudi koji stvaraju nove oblike lepota. Njegova neobična asocijativnost i sposobnost da kao potpuni samouk materijalizuje duhovnu energiju, ostvarene su intuitivno, nagonski. Slikar je univerzalnog, vanvremenskog i vanprostornog. Sve je kod njega uopšteno – od individualnog on teži univerzalnom i to postiže, pa su njegova dela zapravo i najviši dometi Art Brut-a kod nas, ali i u svetskim okvirima. Alegorije i metafore su prisutne u gotovo svim njegovim delima. Svojim vizijama redukuje, svodi siže na metaforu, jedinstvenu likovnu definiciju. Najbrojnije su mu kompozicije s ljudskim figurama, portreti i scene sa istorijskim i mitološkim bićima. Slikajući istorijske ličnosti većinu žrtava predstavlja kao junake a članove svoje porodice kao mitološka bića. Ipak, najslojevitiji je lik žene u njegovim slikama. U mnogim njegovim delima prisutne su ”filozofske” priče i moralizatorske pouke. Figure su mu pojednostavljene, plošne i stilizovane.
U pozadini svakog dela je neka originalna priča kao rezultat brojnih narodnih predanja i verovanja – paganskih, hrišćanskih, mitoloških, istorijskih ili savremenih. Mitovi, u kojima je izraženo poštovanje životinja – praroditelja i verovanja da između životinja i ljudi postoji sažimanje, prikazani su na njegovim slikama udvajanjem, sažimanjem ljudske i životinjske figure, multipliciranjem glava i udova. Umetnik nam predočava simbiozu antropomorfnih i zomorfnih likova gde dolazi do izražaja sva alhemija njegovog likovnog izraza. Paradoks je da samim likovnim izrazom autor negira narativnost slike i koncentriše se u potpunosti na pikturalne vrednosti, snagom nesvesnog neoprimitiviste.
Paleta mu je suzdržana. Površine često premazuje i po nekoliko puta različitim lazurnim nanosima koje stavlja jedan povrh drugog ne čekajući da se prethodno naneti sloj osuši, što dovodi do mešanja i pretapanja boja. Unutar svake slike najčešće dominira jedna boja, što ponekad stvara utisak monohromnosti. Pozadine nekih dela ponekad boji samo delimično, pa čitave zone ostavlja neobojenim. To dodatno eliminiše bilo kakvu iluziju prostrane dubine. Sekulićevo slikarstvo prožeto je nizom inventivnih osobina, simbioze realnog i nadrealnog, a po karakteru gotovo da je na rubu čistog automatizma. Nadmoć čula umetnika nadrasta percepciju posmatrača. Običan posmatrač nije u stanju da shvati i primeti senzibilnu strukturu čisto likovnih fenomena, najpre njegove slike emotivno prihvati, kao vrstu vizuelne intrige, a zatim vremenom i intelektualno doživljava.